Căn bệnh này là gì mà Hemingway, Picasso, Van Gogh đều mắc phải?

Tình trạng bệnh này có thể dễ dàng nhầm lẫn đó là một dạng trầm cảm đơn thuần nhưng mức độ lại nguy hiểm hơn nhiều.

Trầm cảm là một tình trạng không quá xa lạ đối với nhiều người. Tuy nhiên, có một loại trầm cảm có mức độ kinh hoàng hơn cả và nó lại được gọi với cái tên “bệnh thiên tài”.

Tên khoa học của loại bệnh này là rối loạn cảm xúc lưỡng cực, một loại bệnh tâm thần phổ biến. Tâm trạng của người bệnh rất thất thường, lúc cao hứng, lúc chán nản, thường xuyên mệt mỏi, căng thẳng, lo lắng, dần dần chuyển sang giai đoạn bi quan, tiêu cực, trầm cảm…

Ngoài ra, người bệnh còn có những biểu hiện hành động thái quá, phấn khích, triệu chứng hưng cảm cao. Kiểu thay đổi tâm trạng này thường kéo dài từ 1 – 2 tháng nhưng cũng có thể diễn ra trong 1 ngày.

Những người nổi tiếng như Churchill, Hemingway, Picasso, Van Gogh đều là bệnh nhân mắc chứng rối loạn lưỡng cực nên căn bệnh này còn được gọi là “bệnh thiên tài”.

Nguyên nhân của bệnh rối loạn cảm xúc lưỡng cực

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỷ lệ rối loạn lưỡng cực trên toàn cầu là 2,4%. Các nhà nghiên cứu đã đưa ra nhiều giả thuyết về nguyên nhân gây bệnh như ảnh hưởng của não bộ tới chất dẫn truyền thần kinh, cấu trúc thần kinh trong não bất thường, thay đổi các khớp thần kinh… Tuy nhiên, tất cả giả thuyết đều không rõ ràng và chưa được chứng minh.

Sau đây là những yếu tố được các nhà nghiên cứu công nhận nhiều hơn:

- Yếu tố di truyền

Trong tất cả các rối loạn tâm thần, rối loạn lưỡng cực có tỷ lệ di truyền cao nhất lên tới 40 – 70%. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, tỷ lệ người thân cấp một của bệnh nhân rối loạn lưỡng cực cao gấp 8-18 lần so với dân số chung, nguy cơ sẽ tăng lên theo khoảng cách của họ hàng.

- Tuổi, giới tính

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, rối loạn lưỡng cực xảy ra trước 20 tuổi, hầu hết bệnh nhân phát hiện ra bệnh của mình bắt đầu từ thời thơ ấu hoặc thanh thiếu niên. Phụ nữ mắc bệnh cao gấp đôi so với nam giới. 

- Yếu tố tâm lý

Yếu tố tâm lý bao gồm nhiều khía cạnh, chẳng hạn như đặc điểm tính cách bốc đồng, trải nghiệm đau thương thời thơ ấu. Môi trường sống và đặc điểm gia đình cũng sẽ ảnh hưởng đến bệnh tình.

Triệu chứng của bệnh rối loạn lưỡng cực

Có một số loại rối loạn lưỡng cực và các rối loạn liên quan, bao gồm hưng cảm với trầm cảm. Các triệu chứng có thể gây ra những thay đổi không thể đoán trước về tâm trạng và hành vi, khiến người bệnh luôn trong tình trạng đau khổ, gặp không ít khó khăn trong cuộc sống.

- Rối loạn lưỡng cực 

Người bệnh đã có ít nhất 1 giai đoạn hưng cảm, có thể trước hoặc sau giai đoạn hưng cảm hoặc trầm cảm nặng. Trong một số trường hợp, hưng cảm có thể gây ra tình trạng xa rời thực tế (rối loạn tâm thần).

- Rối loạn lưỡng cực II

Người bệnh có ít nhất 1 giai đoạn trầm cảm nặng và ít nhất 1 giai đoạn hưng cảm.

- Rối loạn Cyclothymic

Người bệnh đã có ít nhất 2 năm hoặc 1 năm ở trẻ em và thanh thiếu niên với nhiều giai đoạn hưng cảm và trầm cảm.

- Các loại khác 

Các rối loạn liên quan gây ra bởi một số loại thuốc hoặc rượu hoặc do một tình trạng sức khỏe, chẳng hạn như bệnh Cushing, đa xơ cứng hoặc đột quỵ.

Khi bệnh rối loạn lưỡng cực xảy ra, nó cùng lúc xuất hiện trên 5 các dấu hiệu sau:

1. Tâm trạng chán nản, buồn, trống rỗng, tuyệt vọng, khóc, cáu kỉnh.

2. Có dấu hiệu mất hứng thú hoặc không cảm thấy thích thú với mọi thứ.

3. Sụt cân rõ rệt khi không ăn kiêng.

4. Mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều.

5. Bồn chồn hoặc hành vi chậm lại.

6. Mệt mỏi hoặc mất năng lượng.

7. Cảm giác vô dụng hoặc tội lỗi quá mức.

8. Giảm khả năng suy nghĩ hoặc tập trung, thiếu quyết đoán.

9. Suy nghĩ, lập kế hoạch hoặc cố gắng tự tử.

Làm thế nào để giúp đỡ bệnh nhân bị rối loạn lưỡng cực?

Đối mặt với bệnh nhân rối loạn lưỡng cực, người ngoài không thể hiểu được những trải nghiệm sâu bên trong của họ. Trên thực tế, đây cũng chỉ là một căn bệnh, nếu được uống thuốc đúng cách, điều trị tâm lý thường xuyên, có thể kiểm soát tốt tình trạng bệnh. Giống như huyết áp cao và bệnh tiểu đường, nó có thể được điều trị. 

Nếu tiếp xúc với một người đang mắc căn bệnh này, bạn nên bình tĩnh đối mặt với những sự thay đổi cảm xúc đột ngột của họ và giúp đỡ trong trường hợp cần thiết.

Nguyên tắc cơ bản điều trị bệnh rối loạn lưỡng cực chủ yếu dùng một số loại thuốc để ổn định tâm trạng trong thời gian dài. Các loại thuốc có liên quan bao gồm thuốc ổn định tâm trạng, thuốc chống rối loạn tâm thần và một số loại thuốc bổ trợ khác.

Việc sử dụng thuốc chống trầm cảm cần thận trọng nếu không sẽ dẫn đến bệnh khởi phát.

Bệnh rối loạn lưỡng cực tuy không thể chữa khỏi hoàn toàn nhưng vẫn kiểm soát được. Việc được điều trị đều đặn và thường xuyên rất quan trọng. Thông qua sự quan tâm của gia đình, xã hội cùng với nỗ lực của người bệnh, tình trạng của bệnh nhân sẽ thuyên giảm dần.

Theo Phan Hằng (Theo QQ, Mayoclinic) (Dân Việt)